Nú þegar sveitarfélögin á Vestfjörðum vinna hvert af öðru að loftslagsstefnum, með það að markmiði að draga úr losun og auka kolefnisjöfnun, skiptir miklu máli að vita hvar við stöndum. Til þess að kortleggja stöðuna fékk Vestfjarðastofa, með styrk frá Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytinu, Stefán Gíslason umhverfisráðgjafa til liðs við sig til að gera heildarmat á kolefnisspori Vestfjarða.
Mesta losunin er falin í landinu sjálfu
Heildarlosun Vestfjarða árið 2023 nam rúmlega 355 þúsund tonnum koldíoxíðígilda (CO₂íg), eða 49,6 tonnum á hvern íbúa, sem er umtalsvert hærra en landsmeðaltal sem var 33,1 tonn á íbúa sama ár. Til samanburðar voru þessi hlutföll 113 tonn á íbúa á Austurlandi árið 2022, en hærra kolefnisspor í dreifðum byggðum er ekki óeðlilegt.
Það sem vekur sérstaka athygli í skýrslunni er að 72% af heildarlosun Vestfjarða megi rekja til landnotkunar – það er breytinga á landi og jarðvegi (svokallaður LULUCF-flokkur). Þar vegur framræstur votlendisjarðvegur þyngst – og mest af þeirri losun kemur úr óræktuðu landi, eða um 78%, en minna úr ræktuðu landi og túnum.
Samfélagslosunin – hvað veldur?
Hinn fjórðungurinn – svokölluð samfélagslosun – kemur aðallega frá fiskiskipaflotanum, vegasamgöngum og búfénaði. Þar eru líka tækifæri til úrbóta, ekki síst þar sem hægt er að grípa til markvissra orkuskipta.
Skýrslan bendir á fjórar leiðir sem geta skilað árangri í loftslagsmálum Vestfjarða:
- Endurheimt votlendis – einkum á óræktuðu landi
- Að hætta að urða úrgang
- Rafvæðing hafna
- Loftslagsvænni vegasamgöngur
Með þessi gögn í höndunum geta sveitarfélög og samfélög á Vestfjörðum byggt loftslagsstefnur sínar á raunverulegum mælingum og beint kröftum sínum þangað sem mest munar.